Grip, dünya üzerinde en sık görülen hastalıklar arasındadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün raporlarına göre yıllık bir milyarın üzerinde grip vakası görülmektedir. Bazı durumlarda, grip hastalığı zatürre oluşumuna sebep olmakta ve ölümcül hale gelebilmektedir. Yine DSÖ raporlarına göre yıllık vakaların 3 ila 5 milyonu kronik olmakta, 290.000 ila 650.000 kadarı ise ölüm ile sonuçlanmaktadır – ölümcül vakaların büyük bir kısmı 5 yaş altı çocuklardan oluşur.
Grip ve zatürreye karşı alınabilecek en iyi önlem ise aşı olmaktır. Vakti geldiğinde yapılan grip ve zatürre aşısı, belli bir süre boyunca bu hastalıklara karşı etkin koruma sağlar.
Grip ve zatürreye karşı alınabilecek en iyi önlem, aşı olmaktır. Vakti geldiğinde yapılan grip ve zatürre aşısı, belli bir süre boyunca bu hastalıklara karşı etkin koruma sağlar.
Grip Nedir? Zatürre Nedir?
Grip; A, B, C ve D olarak adlandırılan dört farklı virüsün sebep olabildiği bir viral hastalıktır. A, B ve C virüsleri insanlarda hastalığa neden olurken D virüsünün sebep olduğu bir hastalık bilinmemektedir.
Grip, özellikle kalabalık ortamlarda, hapşırma sonucu havaya yayılan damlacıklar ile yayılır. Oldukça yüksek bir bulaş riski olan grip, virüslü yüzeye temas edilmesiyle de bulaşabilir. Bu nedenle, grip olan kişilerin hapşırırken ağızlarını kapaması, ortak kullanılan nesnelere mümkün olduğunca dokunmaması tavsiye edilir.
Grip enfeksiyonu; sağlıklı insanlarda yaklaşık bir hafta içerisinde tamamen geçmesine rağmen çocuklarda, yaşlılarda ve kronik hastalığı olan kişilerde daha ciddi hastalıklara yol açabilmektedir. Aynı zamanda, grip; menenjit, astım ve kalp rahatsızlıkları olan kişilerde çeşitli komplikasyonlara neden olabilmektedir.
Gribe yakalanan ve hastalığı atlatamayan kişilerde zatürre gelişebilir. Zatürre de grip gibi hapşırma, öksürme ya da konuşma sırasında havaya saçılan damlacıklar yoluyla bulaşır. Akciğerleri etkileyen bu hastalık, her yıl yaklaşık 4 milyon insanın ölümünden sorumludur.
Zatürre tedavisi, hastanın yaşı ve bünyesine göre değişiklik gösterebilir. Hastanın bünyesi güçlü ise ve hastalık erken teşhis edildi ise ilaç kullanımı tedavi için yeterlidir. Ancak yaşı geçkin ve bünyesi zayıf hastalarda daha ileri tedavi yöntemleri uygulamak gerekebilir.
Grip ve Zatürre Belirtileri Nelerdir?
Gribin en yaygın belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Yüksek ateş – 38°C ile 41°C arası,
- Baş ağrısı
- Eklem ve kaslarda ağrı,
- Halsizlik,
- Yorgunluk hissi,
- Kuru öksürük,
- Boğaz ağrısı,
- Burunda tıkanıklık ve akıntı.
Bu belirtilerden birkaçı bir arada görülüyorsa doktora gidip tedavi olmakta fayda vardır. Ateş, çoğunlukla 3 ila 5 gün arasında sürer. Sağlıklı kişilerde, gribin iyileşmesi bir haftayı bulabilir.
Bünyesi zayıf olan kişilerde, çocuklarda ya da yaşlılarda ise gribin belirtileri daha şiddetli görülebilir. Eğer grip ilerlediyse ve tedavi edilmediyse zatürreye çevirebilir.
Zatürrenin belirtileri ise şu şekildedir:
- Ateşin daha da yükselmesi,
- Uzun süreli iştahsızlık,
- Halsizlik,
- Eklem ve kaslarda ağrı,
- Kuru öksürük,
- Bulantı,
- Kusma,
- Baş ağrısı.
Yukarıdaki belirtiler görüldüğünde en kısa sürede doktora görünmek gerekir. Erken teşhis edilen zatürre, ilaç kullanımı ve sıvı takviyesi ile tedavi edilebilir. Bu süreçte, doktor tarafından yapılacak tıbbi tahliller, hastalığın doğru teşhisi için önemlidir.
Grip ve Zatürre Aşısının Faydaları Nelerdir?
Grip ve zatürre aşısı, yapıldıktan kısa bir süre sonra vücudun antikor üretmesini sağlar. Her iki aşıyı da olan kişiler, bu hastalıklara karşı daha dirençli hale gelir. Bunun yanında, aşılar ile bağışıklık sistemi güçlenerek çeşitli hastalıklara karşı daha etkili savunma gerçekleştirebilir.
Elbette, aşı olduktan sonra gribe ya da zatürreye yakalanma ihtimali hala vardır. Zira, aşı olduktan sonra vücudun antikor üretmesi biraz zaman alabilmektedir. Yaklaşık iki haftayı bulan bu süre zarfında vücudun virüse maruz kalması, kişinin hastalığı kapmasına neden olabilir. Ancak, aşı olduktan sonra hastalığa yakalanan kişilerin hastaneye yatma riski önemli ölçüde azalır.
Grip ve zatürre aşısı; hamile kadınlar, çocuklar, yaşlılar ve kronik hastalığı olan kişileri ciddi komplikasyonlardan korumak için de tavsiye edilir. COVID-19 gibi şiddetli hastalıklara yakalanan kişilerin ise covid-19 aşısı grip ve zatürre aşısı yaptırması, bünyelerinin daha ciddi hastalıklara açık hale gelmesini önleyebilir.
Kimler Grip ve Zatürre Aşısı Olmalıdır?
Grip ve zatürre aşısı olması tavsiye edilen kişiler şunlardır:
- 5 yaşının altında çocuklar,
- 65 yaşının üstünde yetişkinler,
- Hematolojik kanser, HIV ve benzeri bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklardan mustarip olan kişiler,
- Organ nakli olanlar,
- Alkolizm ile mücadele edenler,
- Kanser tedavisi olanlar,
- Daha önce zatürre enfeksiyonu geçirenler,
- Kronik kalp, böbrek, karaciğer ve akciğer rahatsızlıkları bulunanlar.
Bu hastalıkların yanı sıra doktorlar ile hemşireler gibi meslekleri gereği grip ve zatürre hastalarıyla çalışan kişiler de bu aşıları olmalıdır.
Grip ve Zatürre Aşısı Nasıl Yapılır?
Zatürre ve grip aşıları, bir iğne aracılığıyla kas içine yapılır. Hemşireler tarafından yapılan bu aşılar, birkaç hafta içerisinde etki etmeye başlar.
Zatürre aşısının mevsimi yoktur ve yılın herhangi bir zamanı en yakın sağlık kuruluşunda yaptırılabilir. Grip aşısı ise genellikle eylül ile kasım ayları arasında, yılda bir kere olmak üzere yapılır. İki aşının da etkinliğini sürdürmesi için yılda bir kez tekrarlanması gerekir.
Grip ve Zatürre Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?
Güvenli aşılar olan grip ve zatürre aşısının ciddi yan etkileri bulunmadığını söylemek mümkündür. En yaygın yan etkiler olarak halsizlik, geçici iştahsızlık ve hafif ateş görülebilir. Özellikle çocuklarda huysuzluk, uyku hali ve mızmızlık gibi yan etkiler ortaya çıkabilir. Bunun yanında aşının yapıldığı kolun ağrıması ya da sızlaması da çocuklarda görülen yan etkiler arasındadır.
Yetişkinlerin en çok bildirdiği yan etkiler arasında da aşının yapıldığı yerde kızarıklık, ağrı, hassasiyet ve şişlik yer alır. Bu yan etkiler genelde hafif ve kısa süreli ortaya çıkar, kendiliğinden kaybolur. Elbette, farklı firmalar tarafından üretilen farklı grip ve zatürre aşıları bulunduğundan yan etkilerin aşıdan aşıya değişiklik gösterebileceğini de unutmamak gerekir.
KAYNAKÇA
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/influenza-(seasonal)
https://www.nhlbi.nih.gov/health/pneumonia
https://www.cdc.gov/vaccines/vpd/pneumo/hcp/administering-vaccine.html
